Ha siyahan, waray mo la asiha adto nga ngidlis han ginbibina-id nga sundang ha iyo bairan, labi na nga naiipit an wala mo nga talinga ha ulonan, ngan duro pa an imo katurogon. Pero paghiram mo nga waray ha imo sapit an asawa, bumuhat ka tikang han katri nga iyo higdaan, daw hubog nga nalakat, para maniparaw kon nagsinga-in ini.
“Nag-iinano ka?” pakiana mo kan Carlos, an imo asawa, nga nakadto ha kusina. Nakaob ini ha atubangan han bato nga bairan ngan nagbibina-id han iya hilaba nga sundang, nasisiwakan han lampara nga dinagkutan.
Waray bumaton an imo asawa.
Humiling ka ngadto ha gawas han iyo balay—masirum pa hin duro. Diri pa nakikita an iyo natad, an dalan tipakadto han kabablayan ha ubos, bisan pa an higtaas nga kalubi-an hirani han iyo balay. Waray ka pa ngani nababati-an nga panugaok hin manok. Hilarum pa pagkita mo an kagab-ihon; sayo pa para mag-andam hit mga trabahoon kinabuwasan.
“Kay ano ka-timprano mo bumuhat?” nagtinukdawon ka nala, nagpinangalot hin kanan namok tinukban.
Baga waray la gihap hi Carlos nabati-an. Padayon ini nga nagbina-id, an iya sundang usahay nainggat kon nakakakuha han kanan suga pawa. Danay ini naukoy kadali para hiramon an kataruman han sundang, ginkikita kon hain pa an angay bairon ha kahilab-an han tarum.
Dara han kapiraw, ngan tungod hin kawaray baton tikang han imo asawa, tumalikod ka tipabalik ha higdaan. Ikakaturog mo nala an natikang nga kasinahon.
“Waning,” sangpit han imo asawa.
Lumingi ka ha iya. “Ano?”
“Timangno-a it kabataan.”
Naupay hin tigda an imo katurogon. Waray ka anay pakayakan. Buot mo bumalik ha higdaan, pero nawarayan ka kusog paglakat. Lumaksi an putok han imo kasing-kasing. Nagupong ka kon ano an buot sidngon han asawa. Nahinumdom ka han iyo tulo ngan gudti-ay pa nga mga anak nga imo binantayan ha matag-adlaw samtang it im asawa aadto ha iyo umhanan.
“Kay mag-arano ka?” pakiana mo ha iya.
“An aton tinirok ha alkansiya, hinay-hinaya nala paggasto,” bumuhat hi Carlos tikang han pagbina-id, masamdong an nawong, paminsar hilarum.
“Kay tika-in ka ngani? Ano ‘tim problema?” nagpapakaisug ka na, dungan lingkod ha bangko, ha may bintana.
“A waray gad,” baton han im asawa.
“Waray gad! Kay ano man asya ito ‘tim mga yakan?”
Ginkuha ni Carlos an takub han sundang nga nakasandig han lasa nga bungbong, ngan hinay-hinay nga ginbalik an matarum nga binalhag ha sakob han surudlan ngan iginsang-at ini dida han raysang nga nalabaw tikang han harigi.
Ginrabnot mo an butkon han im asawa, nagpapakatangis nga nag-iisug. “Tika-in ka? Babayaan mo Kami? Kay ano, may babaye ka ano?”
Nag-usig an iyo ayam ha gawas pakabati han imo tingug. Sumubad ngan bumaton liwat an iba pa nga kaayaman didto han kabablayan ha ubos, kumo nakada an iyo balay ha igbaw han bulod, hasta nga nagdaramo na an mga usig upod na an panguwang han iba nga kaayaman; gin-disturbo an kamingaw han masirum nga kagab-ihon.
Imbis nga manmulikas hi Carlos tikang han makusog mo nga pangapot, gin-gakos ka lugod niya nga puno hin paghigugma, ngan ginharuk-harokan ka pa. “Waray gad, ikaw ngan hit aton mga anak la it akon higugmaon.”
Nangungurog ka hin tangis, nagbabakho nga daw guti nga bata samtang nakada ka han kan Carlos mga butkon. Seryuso ngan diri ini ma-intrimis o parapanguwat nga imo asawa. Ngani, talagsa la ini magyakan kay mahuyo ngan mahilumon ini hin mga problema. Salit na-alarma ka hin ti-upay han iya panyakan hito nga takna. Naabat ka nga may mabug-at nga rason kon kay-ano nga ginkikinulba ka, tikang pa dida han una nga adlaw.
“Balik na pagkaturog,” hangyo han imo asawa.
“Diri ako,” dagmit mo nga baton nga upod an isug ngan tuok. “Sumati anay ako kon mag-arano ka. Kay ano ka nagyakan hito?”
Utro nga nangusig an kaayaman, diritso nanguwang hin maglanoy.
“Kay siyempre, ma-atender gud kita niyan hit karigos ni Elisa,” rason han im asawa. “Bangin ak hipulot hit inum-inom, ikaw mabantay ‘tat mga bata.”
Nanliparo an im mga mata, pero daw na-kontento ka han iya pahayag. Salit han pagsagubayi niya ha imo tipabalik ha iyo higdaan, umalagad ka dayon. Bumalik pa gud hiya paghigda ha imo sapit. Nagpinaminsar ka anay ha iyo higdaan, pero dara nga hilarum pa an kagab-ihon, nangaturog ka pa hin maupay. Nagbunga ini hin usa nga inup.
(May kadugtong)
